به‌گزارش روز شنبه بهار وطن به نقل از ایرنا، جان هیلی وزیر دفاع انگلیس در سخنرانی اخیر خود در داونینگ‌استریت با اشاره به حضور کشتی اقیانوس‌پیمای روسی «یانتر» در حاشیه آب‌های شمال اسکاتلند، مدعی شد این شناور طی هفته‌های اخیر وارد آب‌های انگلیس شده، مأموریت آن جمع‌آوری اطلاعات و نقشه‌برداری از کابل‌های زیردریایی است و در جریان رهگیری، با تاباندن «نور لیزر» به سوی خلبانان نیروی هوایی، جان آنان را به خطر انداخته است. او گفت ناو فراگیت نیروی دریایی سلطنتی و هواپیماهای گشت دریایی «پی–۸» نیروی هوایی برای رصد لحظه‌به‌لحظه حرکت این کشتی اعزام شده‌اند و این دومین بار در سال جاری است که «یانتر» در اطراف آب‌های انگلیس ظاهر می‌شود.

رسانه‌های انگلیسی به نقل از منابع دفاعی گزارش داده‌اند که پس از این حادثه، قواعد درگیری نیروی دریایی برای رهگیری شناورهای روسی در شمال اقیانوس اطلس و دریای شمال بازنگری شده تا ناوهای انگلیسی بتوانند با فاصله نزدیک‌تری کشتی‌هایی مانند «یانتر» را تعقیب کنند. این اقدام به‌گفته تحلیلگران، هم‌زمان پیام بازدارندگی به مسکو و افزایش خطر برخورد ناخواسته در آب‌های شلوغ پیرامون انگلیس را در خود دارد.

هیلی استفاده ادعایی از لیزر علیه خلبانان نیروی هوایی را بسیار خطرناک و نشانه‌ای از افزایش جسارت روسیه دانست و با خطاب قراردادن مستقیم ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه گفت: «ما شما را می‌بینیم، می‌دانیم چه می‌کنید و اگر یانتر این هفته به‌سمت جنوب حرکت کند، آماده‌ایم.» رسانه‌های انگلیسی این بخش از اظهارات او را به‌عنوان هشدار نسبت به احتمال بررسی «گزینه‌های نظامی» و سخت‌تر شدن قواعد مواجهه نیروی دریایی با شناورهای روسی تفسیر کردند.

وزیر دفاع انگلیس بار دیگر از تعبیر دوران جدید تهدید برای توصیف محیط امنیتی اروپا استفاده کرد و مدعی شد که جهان امروز کمتر قابل پیش‌بینی و خطرناک‌تر شده است. او در این سخنرانی به فهرستی از بحران‌ها و منازعات، از جنگ ایران و رژیم صهیونیستی گرفته تا درگیری میان هند و پاکستان، تشدید جنگ اوکراین و افزایش حملات سایبری اشاره کرد و مدعی شد تنها در یک سال گذشته، آسمان اروپا با پهپادها آشفته شده، نفوذ هواپیماهای روسی به حریم هوایی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) ۲ برابر و شمار حملات سایبری به سامانه‌های دفاعی انگلیس به حدود ۹۰ هزار مورد رسیده است.

سفارت روسیه در انگلیس در واکنش اولیه به این سخنان، در بیانیه‌ای که در رسانه‌های این کشور بازتاب یافت، اتهام‌های لندن را تحریک‌آمیز و خنده‌دار توصیف و تاکید کرد که «یانتر» یک شناور تحقیقاتی اقیانوس‌نگاری است که در آب‌های بین‌المللی فعالیت می‌کند، هیچ علاقه‌ای به ارتباطات زیردریایی انگلیس ندارد و اقدامات روسیه «نه متوجه منافع انگلیس است و نه با هدف تضعیف امنیت آن انجام می‌شود».

نمایندگی روسیه در بیانیه‌های بعدی خود لحن تندتری اتخاذ کرد و با متهم کردن دولت کی‌یر استارمر نخست وزیر بریتانیا به جنون نظامی و تهییج افکار عمومی علیه روسیه، تأکید کرد که «یانتر» یک کشتی اقیانوس‌نگاری است که در آب‌های بین‌المللی حرکت می‌کند و ادعاهای لندن درباره تهدید زیرساخت‌های زیردریایی انگلیس را فاقد هرگونه پشتوانه واقعی دانست. در این بیانیه‌ها، لندن متهم شده است که با سیاست روس‌هراسانه خود، به تشدید بحران امنیتی در اروپا و ایجاد شرایط خطرناک جدید کمک می‌کند.

هم‌زمان با این جدال لفظی، پرونده جاسوسی ادعایی چین نیز در دستور کار امنیتی لندن قرار گرفته است. چند روز پیش دستگاه اطلاعات داخلی انگلیس (ام‌آی۵) در هشدار رسمی به نمایندگان مجلس عوام و لردها اعلام کرد که عوامل اطلاعاتی چین از طریق دو حساب کاربری در شبکه «لینکدین» در پوشش «استخدام‌کننده حرفه‌ای» تلاش کرده‌اند به سیاستمداران، کارشناسان و مقامات دولتی دسترسی پیدا کنند. بر اساس این هشدار، دو حساب کاربری با نام‌های «آماندا کیو» از یک شرکت جست‌وجوی مدیران و «شرلی شن» از یک پلتفرم کارآموزی، به وزارت امنیت دولتی چین منتسب شده و متهم هستند با پیشنهاد فرصت‌های مشاوره‌ای و شغلی، به‌طور پنهانی در پی جذب و «پرورش» منابع در وست‌مینستر بوده‌اند.

سرویس جاسوسی داخلی انگلیس (ام‌آی۵) این عملیات را تلاشی پنهان و حساب‌شده برای نفوذ سیاسی و کسب اطلاعات طبقه‌بندی‌نشده اما حساس توصیف کرده و از نمایندگان خواسته است در برابر این نوع درخواست‌ها احتیاط بیشتری به خرج دهند. در پی انتشار این هشدار، حساب‌های کاربری مورد اشاره در لینکدین حذف شد و دولت انگلیس اعلام کرد در حال گفت‌وگو با این شبکه برای مقابله با سوءاستفاده‌های سازمان‌یافته از بسترهای حرفه‌ای برای جاسوسی است.

سفارت چین در لندن ادعاهای ام‌آی۵ را «کاملاً ساختگی» و فاقد هرگونه مستندات معتبر خوانده و تأکید کرده است که پکن به حاکمیت دیگر کشورها احترام می‌گذارد و به اطلاعات داخلی پارلمان انگلیس نیازی ندارد.

ناظران معتقدند که لندن با کنار هم قرار دادن دو پرونده چین و روسیه، در واقع می‌کوشد تصویری از یک «جبهه مشترک خودکامه» بسازد که از بستر دریا تا فضای مجازی و شبکه‌های حرفه‌ای، زیرساخت‌های حیاتی، نهادهای سیاسی و حتی افکار عمومی انگلیس را هدف گرفته است. این تصویر با ادبیات رسمی اسناد راهبردی انگلیس و ناتو هم هم‌خوان است که در آن روسیه به‌عنوان «تهدید حاد و مستقیم» برای امنیت اروپا و انگلیس، و چین به‌عنوان «رقیب سیستمی» و «چالش بلندمدت» برای نظم مورد ادعای غرب معرفی می‌شوند.

همین چارچوب در سخنرانی اخیر هیلی به سیاست‌های مالی و صنعتی پیوند خورده است. او با طرح شعار «دوران جدید دفاع» و ضرورت تقویت «قدرت سخت»، از برنامه‌ای صحبت کرد که طبق آن سهم بودجه دفاعی انگلیس تا سطح مدنظر ناتو بالا می‌رود، چندین میلیارد پوند پول تازه راهی پروژه‌های نظامی می‌شود و ۱۳ سایت جدید برای تولید مهمات و مواد منفجره در نقاط مختلف کشور ساخته خواهد شد، که به‌گفته او هم آمادگی جنگی ارتش را افزایش می‌دهد و هم هزاران شغل در شهرها و مناطق صنعتی بحران‌زده ایجاد می‌کند.

وزیر دفاع انگلیس از مفهوم «سود دفاعی» سخن گفت و ادعا کرد که بخش دفاعی می‌تواند موتور رشد اقتصادی و احیای «کمربند صنعتی» مناطق شمالی باشد. در سخنرانی او، احیای قراردادهای ساخت توپخانه، توسعه خطوط تولید در کارخانه‌های تسلیحاتی و افزایش صادرات سلاح به دیگر کشورها، در کنار اشاره مکرر به تهدید روسیه، چین و دیگر بحران‌های جهانی قرار گرفت که به‌زعم ناظران، نشان‌دهنده تلاش دولت برای آمیختن گفتمان امنیتی و برنامه‌های توسعه صنعتی است.

با این حال، منتقدان در انگلیس هشدار می‌دهند که برجسته‌سازی مداوم تهدیدهای خارجی، خطر تبدیل‌شدن فضای سیاسی این کشور به میدان «هیستری امنیتی» را در پی دارد که در آن، بحث‌های دقیق درباره هزینه–فایده افزایش بودجه نظامی، چالش‌های اقتصادی، بحران‌های اجتماعی و نظام مهاجرتی، به‌حاشیه رانده می‌شود. آن‌ها می‌گویند که هم‌زمان با هشدار هیلی درباره «دوران جدید تهدید»، کمیته دفاع مجلس عوام در گزارشی صریح اعلام کرده است که انگلیس حتی برای دفاع از خود در برابر یک حمله احتمالی خارجی «برنامه کافی» ندارد و دولت باید در درجه نخست، به‌صورت شفاف با افکار عمومی درباره واقعیت تهدیدها و هزینه‌های آن سخن بگوید.

از زاویه‌ای دیگر، مسکو و پکن نیز تلاش‌های انگلیس برای قرار دادن خود در جایگاه خط مقدم دفاع از غرب را بخشی از الگوی گسترده‌تر نظامی‌سازی اروپا و تشدید رقابت بلوک‌ها ارزیابی می‌کنند. روسیه در بیانیه‌های اخیر خود، به صراحت لندن را متهم کرده که با «سیاست روس‌هراسانه» و دامن‌زدن به نگرانی‌های امنیتی، به «تخریب امنیت اروپا» کمک می‌کند. چین نیز پیش‌تر در واکنش به اسناد ناتو و انگلیس، این رویکرد را مصداق «حمله بدخواهانه» و تلاش برای مهار بلندپروازی‌های اقتصادی و سیاسی پکن دانسته است.

کارشناسان بر این باروند که هم‌زمانی برجسته‌سازی تهدید ادعایی کشتی روسی در شمال اسکاتلند و هشدارهای تازه درباره جاسوسی ادعایی چین در قلب وست‌مینستر، تنها ابعاد امنیتی ندارد و در سطحی عمیق‌تر، بازتاب‌دهنده تلاش لندن برای بازتعریف نقش خود در نظم غربی، افزایش بودجه نظامی و توجیه نظامی‌سازی زیرساخت صنعتی در سایه جنگ اوکراین و شکاف‌های فراآتلانتیکی است. با این حال پرسش اصلی این است که این مسیر، در نهایت به تقویت واقعی امنیت انگلیس و قاره اروپا منجر خواهد شد یا با تغذیه چرخه بی‌اعتمادی و مسابقه تسلیحاتی، زمینه‌ساز دوره‌ای پرتنش‌تر و پرهزینه‌تر در روابط با روسیه و چین خواهد شد؟